Online shaming op school

Recent onderzoek van Pointer en DUO Onderwijsonderzoek & Advies toont aan dat een op de vier basisscholen te maken heeft met het ongewenst verspreiden van digitale naaktfoto’s van leerlingen. In het voortgezet onderwijs komt het nog vaker voor. Toch zijn scholen op dit moment niet verplicht om les te geven over ‘online shaming’, ook wel ‘shame sexting’ genoemd.

Flirten en experimenteren met relaties en seksualiteit past in de pubertijd; het helpt bij het verkennen van wensen en grenzen. Tegenwoordig – zeker nu in coronatijd –  gebeurt dat vaak online via apps als WhatsApp, Instagram, Snapchat of TikTok.  Daarbij worden ook wel naaktfoto’s en -filmpjes uitgewisseld, het zogeheten sexting.
Dat kan heel leuk en spannend zijn, totdat er iemand zonder toestemming jouw beelden deelt met derden of online plaatst. In dat geval spreken we over online shaming (of ‘shame sexting’).
De impact voor slachtoffers is vaak groot en ook voor de dader kunnen er  consequenties zijn. Hoewel de wet rekening houdt met het experimenteergedrag van pubers en niet snel tot vervolging zal overgaan, is het ongevraagd online verspreiden van naaktbeelden sinds januari 2020 namelijk strafbaar.

Juiste aanpak
Online shaming is helaas een onderwerp waar veel scholen mee worstelen, zo blijkt uit het onderzoek van Pointer. Negen van de tien ondervraagde zorgcoördinatoren geeft aan dat het speelt op hun school. Onderzoeker Aarnoudse: “Sommige scholen proberen het bespreekbaar te maken door middel van een theatervoorstelling of gastlessen. Het is alleen lastig om te weten wat de juiste aanpak is, omdat het geen verplicht onderdeel is van de lesstof. Docenten hebben dus geen houvast en weten vaak niet waar ze moeten beginnen.”

Lesmateriaal en kennis
Om leerlingen goed te kunnen helpen, geven leerkrachten en zorgcoördinatoren dan ook aan met name behoefte te hebben aan geschikt lesmateriaal en meer kennis.
Paulien van Haastrecht, interim-directeur van kennis- en onderzoekscentrum voor seksualiteit Rutgers pleit voor een nationaal actieplan: “Wij vinden het zorgelijk dat dit geen wettelijk verplicht thema is op scholen. Seksuele vorming en respectvolle omgangsvormen moeten duidelijker uitgewerkt worden in het nieuwe curriculum middels concrete kerndoelen. Ook voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. De bal ligt bij ons allemaal, maar de overheid heeft een extra stap te maken. Wij wachten met ongeduld op verbetering ”.

Blame de dader
“Het is echt belangrijk dat hier aandacht aan besteed wordt”, reageert demissionair minister Arie Slob (Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media). “Alles moet er nu op gericht zijn om in de volgende kabinetsperiode, en wat mij betreft zo snel mogelijk, dit af te ronden en wettelijk te verankeren dat mediawijsheid op scholen aan de orde moet worden gesteld.” Onderzoekster Marijke Naezer besluit: “Belangrijk daarbij is dat de verantwoordelijkheid daar wordt gelegd waar hij hoort. Blame de dader, niet het slachtoffer. De vraag zou dus níet moeten zijn ‘Stuur je wel eens sexy foto’s van jezelf?’ maar ‘Als je iets van iemand ontvangt, hoe ga je daarmee om?’”

Bronnen:
www.pointer.kro-ncrv.nl
www.nos.nl