Experimenteren met ‘sexting’? Houd het leuk en veilig!

Toen Anne 15 was, stuurde ze een naaktfoto van zichzelf naar een jongen die ze leuk vond. Voor ze het wist, stonden er in de aula vijftien schoolgenoten om haar heen. Ze hielden de foto onder haar neus. Ze werd nageroepen, klasgenoten wilden niet meer naast haar zitten. Anne voelde zich misbruikt, vies, eenzaam. “Ik werd wanhopig, durfde niemand meer onder ogen te komen. In de pauze at ik mijn boterham op het toilet op. Dan stond ik op de wc-bril zodat niemand me kon zien.”

‘Shame sexting’ en ‘sextortion’
Jongeren experimenteren met relaties en seksualiteit. Dat past in de pubertijd, bij een seksuele ontwikkeling en het verkennen van wensen en grenzen. Tegenwoordig gebeurt dat vaak online; met een webcam of via smartphone apps als WhatsApp, Snapchat en Instagram. Pubers ontmoeten anderen, flirten, dagen elkaar uit, maken seksueel getinte grappen en wisselen naaktfoto’s en -filmpjes uit. In dat laatste geval spreken we over sexting. Dat kan heel leuk en spannend zijn, maar er zijn wel bepaalde risico’s aan verbonden, zoals:

• Ongewenste verspreiding of ‘shame sexting’: iemand kan jouw vertrouwen schenden en de beelden zonder toestemming delen met anderen en/of online plaatsen. De beelden verspreiden zich razendsnel binnen netwerken van jongeren op en buiten school. Via social media accounts kan het bereik nog veel groter zijn. Beelden kunnen ook terecht komen op pornografische websites en in het kinderpornocircuit.
• Afpersing of ‘sextortion’: Na ontvangst van een naaktfoto kan de ander (die tot dan toe heel leuk en lief leek) opeens hele andere intenties hebben. Door te dreigen een naaktfoto online te zetten, worden jongeren onder druk gezet om geld te betalen, meer foto’s te sturen, voor de webcam seks te hebben of ergens af te spreken voor fysieke seks.

Bovendien, als iets eenmaal online staat is het heel moeilijk weer te verwijderen. Dus als het misgaat, is de impact vaak enorm groot. Veel slachtoffers hebben ernstige psychische problemen, raken depressief, verslaafd of doen, in het ergste geval, een zelfmoordpoging.

Wetgeving rond kinderporno, laster en smaad
Sexting valt voor de wetgeving onder artikel 240b dat productie, bezit, verspreiding en bekijken van Kinderporno strafbaar stelt. Het gaat immers om seksueel getint beeldmateriaal van minderjarigen. Echter, de wet houdt hierin rekening met experimenteergedrag van pubers; zij zullen in Nederland op basis van dit wetsartikel niet vervolgd worden. Ook niet wanneer er sprake is van het zonder toestemming verder verspreiden van ontvangen naaktfoto’s en/of seksfilmpjes. Dat wil overigens niet zeggen dat dat laatste niet strafbaar is. Het OM tilt hier zwaar aan en kan er voor kiezen de dader strafrechtelijk te vervolgen voor belediging, laster of smaad.

Iemand die meerderjarig is kan uiteraard wél worden vervolgd voor het maken/bezitten/verspreiden van kinderporno, wanneer hij of zij zonder toestemming (online) naaktbeelden uitwisselt van of met een minderjarige. Als de beelden niet vrijwillig tot stand zijn gekomen, omdat er dwang is uitgeoefend of de opnames heimelijk zijn gemaakt, is er daarbij sprake van verzwarende omstandigheden.

10 Tips voor jouw veiligheid
Sexting is oké, maar houd het leuk en veilig! Deze tips kunnen je daarbij helpen:

1. Zorg dat je gezicht – of andere herkenbare dingen zoals tattoos, kleding of een herkenbare achtergrond – NOOIT in beeld zijn.
2. Stuur NOOIT een foto/filmpje naar iemand die je niet kent of nooit ontmoet hebt.
3. Bespreek eerst je ‘sexting-beleid’. Vraag bijvoorbeeld aan de ander of hij/zij de foto’s niet wil opslaan, snel verwijdert, of apart opslaat in een veilige app. Geef ook duidelijk aan dat jij vertrouwelijk en veilig zal omgaan met de foto’s die de ander verstuurt. Dat verkleint de kans dat het misgaat door een gebrek aan afspraken.
4. Gebruik handige apps: er zijn verschillende apps beschikbaar die foto’s opslaan en verwijderen uit je reguliere fotomapje, en waar je vervolgens alleen bij kunt met een apart wachtwoord. Zo zijn er bijvoorbeeld de apps Private Photo Vault en Secret Photo Vault. Op die manier is het voor buitenstaanders minder makkelijk om via je automatische fotoalbum bij je foto’s te komen. Snapchat en Instagram bieden de optie om een foto voor een geringe tijd te sturen, zodat de ander hem niet kan opslaan. Een ontvanger kan dan wel een screenshot maken, maar daar krijg jij als verzender dan een melding van.
5. Synchroniseer niet automatisch of gebruik een ‘tweestapsverificatie’: programma’s als iCloud, Dropbox of Google Foto’s synchroniseren foto’s vaak automatisch vanaf je telefoon als back-up. Je bestanden nog ergens anders opslaan vergroot de kans op hacking. Je kunt er daarom voor kiezen om je foto’s niet automatisch te synchroniseren via zulke programma’s en je foto’s alleen lokaal op te slaan op je telefoon, of om zogenoemde tweestapsverificatie bij die back-upprogramma’s in te stellen.
6. Bedenk goed wat je wel en niet wilt doen. Als je iets niet wilt, geef dit direct aan.
7. Stuur net zoveel als je krijgt en toon je (qua naaktheid, persoonlijke details, intensiteit van de foto’s) net zo kwetsbaar te tonen als de ander, zodat je weet dat je beiden evenveel riskeert.
8. Oefent iemand druk op je uit? Verwijder of BLOKKEER die persoon dan meteen.
9. Ongevraagd een foto/filmpje ontvangen? NIET doorsturen! Meld dit bij iemand die kan helpen of bij www.meldknop.nl.
10. En ‘shame’ niet de maker, maar de dader, degene die de foto zonder toestemming heeft gedeeld. Zo creëren we een omslag waarbij sexting op zichzelf niet als gevaarlijk wordt gezien, maar als een gezonde en leuke manier van online seksualiteit. Dan hoeft de schade voor mensen wiens foto’s uitlekken niet zo groot te zijn, en zorgen we dat de verantwoordelijkheid komt te liggen bij wie die hoort: de hackers of lekkers.

Toch slachtoffer geworden?

• Onthoud dat het niet jouw schuld is en dat dit veel mensen overkomt.
• Praat erover met iemand die je vertrouwt. Een vriend of vriendin of je mentor bijvoorbeeld.
• Laat je foto’s of filmpjes verwijderen. Rapporteer aan de apps en websites dat jouw beelden er zonder toestemming op zijn gezet.
• Verzamel bewijs. Maak screenshots van de apps of websites waar je foto’s staan.

Bronnen: www.rtlnieuws.nl, www.oneworld.nl, www.slachtofferhulp.nl